لیتوگرافی فرایندی است که در طی آن صفحه هایی فلزی از جنس آلومینیوم موسوم به زینک یا پلیت ساخته می شود. از این صفحه ها در چاپخانه های مجهز به سیستم چاپ افست برای انجام عملیات چاپ بر روی کاغـذ استفـاده می شـود. بنابر این لیتوگرافی یک مرحله ی واسطه ای در چاپ افست است . فایلهای طراحی شـده ابتــدا در لیتوگرافــی تبدیــل به صفحات فلزی شده و سپس این صفحات به چاپخانه ارسال می گردد تا در آنجا بوسیله ی آنها عملیات چاپ بر روی کاغذ صورت بگیرد.در لیتوگرافی ابتدا فایلها به چهار رنگ اصلی سازنده ی خود تقسیم می شونـد و سپس تصویــر مربـوط به هر رنگ با نوعی پلیمر مخصوص بر روی صفحــه ی فلــزی چاپ می شـود . جنــس سطــح این ورقـــه ی فلـــزی از مـوادی پوشانیده شده است که به هیچ عنوان مرکب چاپ را به خود جذب نمیکند. در عوض جنس مواد پلیمریکه طـــرح را با آن را بر روی زینک چاپ می کنند جاذب مرکب می باشد. از همین خاصیت در چاپ استفاده می شود (برای کسب اطلاعات تکمیلی در این زمینه مقاله ی “چاپ افست چیست” را مطالعه کنید).برای ساخت زینک دو روش وجود دارد روش قدیمی تر که امروزه هنوز هم کم و بیش مورد استفاده قرار می گیرد از دستگاهی به نام ایمیج ستـــر (Image Setter) استفــاده می شود.
این دستگاه هر چهار فایل تفکیک شده از فایل اصلی را با رنگ مشکی بر روی طلق شفاف پرینت می گیرد. در حقیقت دستگــاه ایمیــج ستر چیزی جز یک پرینتر سیاه و سفید بزرگ لیزی با قابلیت پرینت بر روی طلق شفاف نیست. البته دقت چاپ و رزولوشن پرینت در این دستگاه فوق العاده بالاست. پس از اینکه این طلق ها آماده شد آنها را بر روی زینک هــای خـــام چسبانـــده و با گیره هـــای مخصوصـــی فیکس می کنند. سطح زینک خام از مــاده ی پلیمــــری جاذب مرکب پوشانده شــده است و در طی فراینـــد ساخـــت زینک قسمت هــای اضافی از روی سطح آن برداشته می شود تا فقط بخشهـای طــرح باقی بمانـــد. در حقیقت عملیـــات چاپ بر روی زینک برعکـــس حالت معمول انجام می شود.
جنس مواد پلیمری که سطح زینک را پوشانـــده اســـت به نور فرابنفش حساس است و در صورت قرار گرفتـــن در مقابل نور تبخیـــر می شود. پس از اینکه طلق های شفاف که به آنها فیلم گفته می شود را بر روی زینک بستند آنها را در محفظه ای قرار می دهنـــد تا نــــــور ببینند. در اثر نور دیدن در بخشهایی از زینک که در مقابل طلق شفاف قرار گرفته و نور می بیند مواد پلیمری تبخیر می شوند و از بیـن می روند اما در بخشی که زینک در مقابل بخشهای سیاه شده ی فیلم قرار میگیرد و نور نم یبیند مواد پلیمـــری باقــی مــی مانند. سپس زینک را در محلولی قلیایی (معمولاً از مشتقات آمونیاک) شستشو می دهنـد تا بخشهـای باقـی مانـده ی مواد پلیمــری که نور دیـده اند ولـــی هنـــوز کــم و بیش بر سطــح زینک باقــــی مانده انــد پاک شونــد و اصطلاحــاً زینک ظاهــر شــــــــود. پس از آن زینــک در محلولی دیگــر شستشو داده می شود تا بخشهای نور ندیده ی آن تثبیت شوند. بابر این ساخت زینک در این روش شامل تهیه ی فیلـــــم و سپس ساخت زینک است . اما در روش های جدید تر از دستگاهی به نام Plate Setter استفاده می شود که بدون درست کردن فیلم مستقیماً زینک را می سازد. یعنی فایل از کامپیوتر به دستگاه ارسال می شود و زینک آماده از دستگاه خارج می شود. میتوان گفت که دستــگاه پلیت ستر پرینتر زینک است. توجه داشته باشید که متداول است که به ورقه ی فلزی تولید شده در حالت اول زینک و در حالـــــــت دوم پلیت می گویند.
یاد آوری دو نکته را ضروری می دانم اول اینکه واژه ی لیتو گرافی در فارسی به معنای چاپ سنگی است که بر گرفته از یکــــــی از روش های چاپ بسیار قدیمی است که بعداً نو گزینش شده و به تکنولوژی تولید فیلم و زینک نیز تعمیم داده شده است. نکته ی دوم اینکه برای تولید فیلم در سالهای نه چندان دور که هنوز کامپیوتر وجـــود نداشت (و طبعاً دستگاه ایمیج ستــــر هم ساخته نشده بود) از روش عکاسی سنتی و ظهور فیلم استفاده می شد و برای ساخت فیلم از فیلتر های رنگی استفاده می کردند.